AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iki gün önce yoksullara sosyal konut üretilip satılacağına ilişkin açıklamaları göz boyama amaçlı bir seçim çalışmasıdır. Bu proje hem sahip olduğu paradigma hem de yoksullara kurduğu tuzak açısından vahimdir. Neoliberalizmin ülkemizdeki baş temsilcisi Erdoğan’a göre bütün sosyal haklar, para karşılığı ya da mülk sahipliği şeklinde elde edilebilir. Dolayısıyla açıklanan projeler sosyal konut projesi değil yoksullara ev satma projesidir.
TOKİ, borç-taksit ödemelerini altı ayda bir memur maaş artışına endekslemiş durumdadır. Enflasyon tek haneliyken pek de sorun olmayan bu durum, içinde bulunduğumuz enflasyonist ortamda, yoksullar üzerinde büyük bir basınç yaratmaktadır. Genel yaşam giderlerindeki artış ile ücretlerdeki artış aynı oranda olmadığı için TOKİ taksitleri ödenemez hale gelmiştir. Çok sayıda kişi bankalardan borç alarak TOKİ borçlarını kapatıyor. Banka kredileri bile vatandaşlar için TOKİ’ye göre daha avantajlı durumdadır. Son açıklanan proje ile ilgili olarak vatandaşlarda taksitlerin sabit olduğu gibi bir yanılsama var.
TOKİ’den daha önce taksitle ev alanlar artan site aidatlarından da mağdur olmuş, 400 TL’ye varan site aidatları, aylık 1000 TL yakıt paraları ödemek zorunda kalmışlardır.
Son olarak açıklanan projede TOKİ başkanı, evler teslim edilmeden önce en az 1 yıl ödeme alacaklarını söylemiştir. Yani vatandaş hem oturduğu evin kirasını hem de TOKİ borcunu ödemek zorunda kalacaktır.
Erdoğan’ın açıklamasında yer alan “Avrupa’da ev sahipliğinde en üst sıralardayız” sözleri ise tamamen gerçek dışıdır. Türkiye’de konut sahipliği oranı 2014 yılından bu yana düşmektedir. 2014’de % 61 olan konut sahipliği oranı şu an % 57’dir. Avrupa ülkelerinde konut sahipliği oranı bir iki ülke hariç Türkiye’nin çok üstündedir. O ülkelerde de kira yardımları ve çok sayıda ucuz kiralık kamu konutları vardır. Avrupa ülkeleri düşük kamu konut kiraları ve kira yardımları ile düşünülünce, barınma hakkında Türkiye en alt sıradadır.
Açıklanan 2+1 konut fiyatları 608-770 bin TL, 3+1 daire fiyatları 850-950 bin TL arasındadır. Açıklanan projelerde konut metrajlarına dair net bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak daha önceki TOKİ uygulamalarına bakarsak, 2+1 daireler, 75-85 m2 brüt olarak üretilmektedir. Bunların net kullanım alanları 60-70 m2’dir. 3+1 dairelerin brüt alanı ise 100 m2’dir, net kullanım alanı 80 m2’dir.
Açıklanan bu fiyatlar maliyetin en az iki katıdır. TOKİ uygulamaları vergi ve harçlardan, altyapı giderlerinden muaftır. Ayrıca hazır projeler uygulanmakta olup proje maliyeti de yoktur. Konutlar devlet arsasına yapılmaktadır. Ayrıca pek çok uygulamada TOKİ müteahhitlere arsa karşılığı (oldukça rantlı arsalar) iş yaptırıp para dahi ödememektedir. Bu nedenle 100 m2 brüt bir daire maliyeti, müteahhit karı dahil 350 bin TL civarıdır. Ama açıklanan projede 100 m2 konutlar 850-950 bin Tl’ye satılmaktadır. Erdoğan’ın açıklamalarında bulunan % 40 indirimli veriyoruz lafı doğru değildir.
Peşinat olarak proje bedelinin yüzde onu alınmakta ve ayrıca konut imalatı sürerken en az bir yıl taksit ödemesi yapılacağı düşünüldüğünde, evin gerçek değerinin (350 bin TL) yarısını zaten ödemiş oluyorlar. Yani yoksullara indirimli bir konut üretimi söz konusu değildir.
AKP, yoksula yardım adı altında konut üretip yoksulları hem soymakta hem de siyasi, ekonomik olarak kendine-sisteme bağlama politikası gütmektedir. TOKİ’den ev alanlar 10-20 yıl boyunca borçlandırılmaktadır. Borçlandırma, bir kitle pasifikasyon aracı işlevi görerek yoksul halk tepkilerini, isyanlarını bastırmada kullanılmaktadır. Bu projelerle yoksullar kentlerin çeperlerine atılacak ve kent merkezleri yoksulların göremediği, yararlanamadığı yerlere dönüşecektir.
Yoksullara yüksek fiyatlı konut satarak mülk edindirme amacı güden, piyasayı canlandırma işini yoksullar üzerinden gerçekleştirmeye çalışan, yoksullara umut satan politikalar terk edilmelidir. Devlet, yaşanabilir nitelikli konutlar üreterek yoksullara düşük kiralarla vererek konut sorununu çözme yoluna gitmelidir.
Barınma haktır satılamaz.
HALKEVLERİ